“Người già có nên truyền đạm không?” Khi thấy người già, người cao tuổi trong nhà mệt mỏi, ốm yếu, ăn uống kém, nhiều gia đình nghĩ ngay đến việc “truyền đạm” hay “vô nước biển” để bồi bổ sức khỏe. Tâm lý chung là mong muốn người thân mau hồi phục.
Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khẳng định, việc truyền đạm (dịch truyền amino acid, albumin) cho người già là một thủ thuật y tế chỉ nên thực hiện khi có chỉ định nghiêm ngặt của bác sĩ. Tự ý truyền đạm tại nhà, đặc biệt là cho người cao tuổi với nhiều bệnh lý nền, có thể dẫn đến nhiều biến chứng khôn lường.
Một nhầm lẫn phổ biến hiện nay là đa số mọi người đang đánh đồng “truyền đạm” và “truyền dịch” (truyền nước biển). Bài viết này sẽ phân tích rõ khi nào người già thực sự cần truyền đạm, những rủi ro là gì, và giải pháp nào an toàn nhất để bồi bổ sức khỏe cho người cao tuổi.
Nội dung bài viết
“Truyền đạm” là gì? Phân biệt rõ với “truyền dịch” (truyền nước biển)
Trước khi trả lời câu hỏi “người già có nên truyền đạm không”, chúng ta cần hiểu rõ các khái niệm này để tránh nhầm lẫn.
Truyền đạm (Dịch truyền Protein – Amino Acid, Albumin)
- Là gì: Đây là việc truyền các dung dịch chứa axit amin (đơn vị cấu tạo nên đạm/protein), Albumin, hoặc các loại đạm thủy phân… trực tiếp vào tĩnh mạch.
- Mục đích: Chỉ dùng cho các trường hợp cơ thể bị suy dinh dưỡng nặng, không thể tự tổng hợp hoặc hấp thu đạm qua đường ăn uống. Đây thực chất là một hình thức “nuôi ăn” qua tĩnh mạch, cung cấp nguyên liệu để xây dựng tế bào, cơ bắp.
Truyền dịch (Truyền nước biển, Glucose, Điện giải)
- Là gì: Đây là việc truyền các dung dịch phổ biến như nước muối sinh lý (Natri Clorua 0.9%), đường (Glucose 5%, 10%), hoặc các chất điện giải (Kali, Canxi…).
- Mục đích: Chủ yếu để bù nước, bù điện giải (khi bị sốt cao, tiêu chảy, nôn mửa), hoặc cung cấp một phần năng lượng tạm thời.
Tại sao nhiều người nhầm lẫn?
Do thói quen dân gian, mọi người thường gọi chung tất cả các loại chai dịch truyền là “vô nước biển”, “vô đạm”, “truyền nước” với suy nghĩ chúng là “thuốc bổ”. Thực tế, mỗi loại dịch truyền có một mục đích y tế hoàn toàn khác nhau. Bài viết này sẽ tập trung vào việc “truyền đạm” (truyền axit amin) đúng nghĩa y học.
>>Xem Thêm: Dịch Truyền Đạm Màu Vàng: Giải Mã [A-Z] Tác Dụng, Thành Phần & Cảnh Báo Rủi Ro
Bác sĩ chỉ định truyền đạm cho người già KHI NÀO?
Truyền đạm không phải là giải pháp cho mọi trường hợp mệt mỏi hay chán ăn. Bác sĩ chỉ cân nhắc chỉ định này trong những tình huống y tế cụ thể và nghiêm ngặt sau:
- Người già bị suy kiệt nặng, suy dinh dưỡng kéo dài: Khi chế độ ăn uống không thể bù đắp được lượng protein thiếu hụt nghiêm trọng, cơ thể bị sụt cân, teo cơ.
- Không thể ăn hoặc hấp thu qua đường tiêu hóa: Các trường hợp sau phẫu thuật đường tiêu hóa (cắt dạ dày, ruột), bệnh lý nặng (ung thư, đột quỵ gây khó nuốt), hôn mê, tổn thương thực quản…
- Mất đạm nghiêm trọng qua các bệnh lý: Như bệnh nhân bị bỏng nặng, hội chứng thận hư (mất protein qua nước tiểu), viêm tụy cấp…
- Cần phục hồi nhanh sau phẫu thuật lớn: Đạm (axit amin) là nguyên liệu chính để làm lành vết thương, tái tạo mô.
5 Nguy cơ NGUY HIỂM khi tự ý truyền đạm cho người già
Đây là phần quan trọng nhất để cảnh báo người dùng. Đối với người cao tuổi, chức năng các cơ quan đã suy giảm, việc tự ý truyền đạm tại nhà là vô cùng nguy hiểm.
1. Nguy cơ sốc phản vệ (dị ứng)
Đạm (axit amin) là một chất lạ khi đưa vào cơ thể. Cơ thể người già yếu, hệ miễn dịch nhạy cảm, rất dễ xảy ra phản ứng dị ứng, nặng nhất là sốc phản vệ. Biến chứng này xảy ra rất nhanh (chỉ vài phút sau khi truyền) và có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời tại cơ sở y tế.
2. Nguy cơ quá tải tuần hoàn (Phù phổi cấp, Suy tim)
Đây là rủi ro cao nhất và phổ biến nhất ở người già. Chức năng tim, thận của người cao tuổi thường đã suy giảm. Khi truyền một lượng dịch lớn vào cơ thể trong thời gian ngắn, tim phải làm việc quá sức để bơm lượng máu tăng đột ngột, thận không kịp đào thải.
Hậu quả là gây quá tải tuần hoàn, dẫn đến phù phổi cấp (biểu hiện: khó thở dữ dội, ho ra bọt hồng), làm nặng thêm tình trạng suy tim và có thể tử vong.
3. Nhiễm trùng và lây nhiễm bệnh
Việc truyền dịch tại nhà thường không đảm bảo điều kiện vô trùng tuyệt đối như ở bệnh viện. Dụng cụ tiêm truyền, kỹ thuật lấy ven không đúng có thể đưa vi khuẩn vào máu, gây nhiễm trùng tại chỗ, hoặc nguy hiểm hơn là nhiễm trùng huyết.
4. Rối loạn chuyển hóa và điện giải
Truyền các dung dịch không phù hợp hoặc với tốc độ không đúng có thể làm mất cân bằng nghiêm trọng các chất điện giải (Kali, Natri…) trong máu, rối loạn kiềm toan. Điều này đặc biệt nguy hiểm với người già có bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh thận.
5. Che giấu triệu chứng bệnh nặng
Khi người già mệt mỏi, chán ăn, đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn (như nhiễm trùng, thiếu máu, bệnh tim, bệnh thận…). Việc truyền đạm có thể làm người bệnh “tưởng” là khỏe lên tạm thời (do tác dụng tâm lý hoặc bù một chút năng lượng).
Điều này làm che giấu các triệu chứng thật, khiến người nhà chủ quan, làm chậm trễ việc đi khám và điều trị nguyên nhân gốc rễ, khiến bệnh nặng hơn.
Người già mệt mỏi, ăn uống kém? Đây mới là giải pháp an toàn
Thay vì nghĩ đến việc truyền đạm đầy rủi ro, bạn có thể giúp người thân cải thiện sức khỏe bằng những cách an toàn và bền vững hơn.
1. Tuyệt đối không tự ý truyền đạm tại nhà
Hãy nhớ rằng: Mệt mỏi, chán ăn không phải là lý do để truyền đạm. Đừng bao giờ tự ý gọi người đến truyền dịch tại nhà khi chưa có thăm khám và chỉ định của bác sĩ.
2. Đưa người già đi khám để tìm nguyên nhân
Đây là việc làm quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ thăm khám, làm xét nghiệm (máu, nước tiểu…) để tìm ra nguyên nhân chính xác gây mệt mỏi (là do thiếu máu, nhiễm trùng, bệnh tim, hay suy dinh dưỡng thật sự?) Từ đó mới có hướng điều trị đúng.
3. Tối ưu dinh dưỡng qua đường ăn uống (An toàn nhất)
Đây là cách bổ sung đạm và dinh dưỡng an toàn, tự nhiên và hiệu quả nhất.
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì 3 bữa chính, hãy cho người già ăn 5-6 bữa nhỏ trong ngày để dễ hấp thu, không bị đầy bụng.
- Chọn thực phẩm giàu đạm, dễ tiêu: Ưu tiên trứng (luộc, hấp), cá (hấp, kho nhừ), thịt gà (hầm, xé nhỏ), đậu phụ, các loại đậu.
- Chế biến mềm, dễ nuốt: Nấu thức ăn dưới dạng cháo, súp, hầm nhừ, xay nhuyễn.
4. Bổ sung bằng các sản phẩm dinh dưỡng y học (Sữa bổ sung đạm)
Nếu người già ăn uống quá kém, không đủ lượng, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng các loại sữa công thức chuyên biệt cho người cao tuổi. Các sản phẩm này (còn gọi là dinh dưỡng y học) được thiết kế giàu protein, năng lượng, vitamin và khoáng chất, dễ hấp thu, là một giải pháp an toàn để thay thế cho việc truyền đạm khi không cần thiết.
Kết luận
“Người già có nên truyền đạm không?” – Câu trả lời là KHÔNG NÊN nếu không có chỉ định của bác sĩ tại bệnh viện.
Truyền đạm cho người già không phải là “thuốc bổ” mà là một thủ thuật y tế phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ chết người như sốc phản vệ, suy tim, phù phổi cấp. Khi người thân mệt mỏi, chán ăn, giải pháp an toàn nhất là tập trung vào bồi bổ qua đường ăn uống và đưa họ đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân, thay vì tự ý gọi người đến truyền đạm tại nhà.
Mọi thắc mắc liên quan đến sức khỏe sản – phụ khoa, chị em có thể liên hệ đến hotline 0966.332.352 để được tư vấn miễn phí.
Địa chỉ phòng khám đa khoa Gia Phước – phòng khám sản phụ khoa uy tín: 57 Hùng Vương, phường Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ.
