Tình trạng mệt mỏi, da dẻ xanh xao, hoa mắt chóng mặt thường khiến nhiều người nghĩ ngay đến thiếu máu. Và một trong những giải pháp được truyền miệng phổ biến là “truyền đạm” (hay truyền nước biển) để “bồi bổ” cho cơ thể nhanh khỏe. Tuy nhiên, đây là một hiểu lầm phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Việc truyền đạm không đúng chỉ định không những không hiệu quả mà còn có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe.
Bài viết này sẽ phân tích rõ ràng, dưới góc độ y khoa, liệu “thiếu máu có nên truyền đạm không” và phương pháp điều trị nào mới thực sự cần thiết và an toàn cho bạn.
Nội dung bài viết
Phân biệt “Truyền đạm” và các loại dịch truyền khác
Trước khi trả lời câu hỏi chính, chúng ta cần hiểu rõ các khái niệm mà nhiều người đang nhầm lẫn. Không phải bất kỳ loại dịch truyền nào “vào nước biển” cũng đều giống nhau.
Truyền đạm là gì?
- Bản chất: Là việc truyền các dung dịch chứa Acid Amin (thành phần cấu tạo nên Protein/chất đạm) vào cơ thể qua đường tĩnh mạch.
- Tác dụng (Truyền đạm có tác dụng gì): Cung cấp dinh dưỡng, nguyên liệu để tổng hợp protein, hỗ trợ nuôi dưỡng cơ thể trong trường hợp không thể ăn uống qua đường miệng hoặc suy kiệt nặng.
Truyền nước biển là gì?
- Bản chất: Là truyền các dung dịch cơ bản như Nước muối (Natri Clorid 0.9%) hoặc đường (Glucose 5%, 10%…).
- Tác dụng: Chủ yếu để bù nước và điện giải (khi bị sốt cao, tiêu chảy, nôn mửa…), hoặc cung cấp một phần năng lượng.
Truyền Sắt là gì?
- Bản chất: Là truyền thuốc có chứa nguyên tố Sắt (Fe) trực tiếp vào tĩnh mạch. Đây là một hình thức điều trị y khoa đặc hiệu.
Truyền máu là gì?
- Bản chất: Là truyền máu toàn phần hoặc các chế phẩm của máu (như khối hồng cầu, tiểu cầu…) từ người hiến tặng cho bệnh nhân.
>>Xem thêm: Dịch Truyền Đạm Màu Vàng: Giải Mã [A-Z] Tác Dụng, Thành Phần & Cảnh Báo Rủi Ro.
Thiếu máu có nên truyền đạm không?
Câu trả lời trực tiếp từ các chuyên gia y tế là: KHÔNG.
Hầu hết các trường hợp thiếu máu thông thường (chiếm đa số là thiếu máu thiếu sắt) hoàn toàn không có chỉ định truyền đạm.
Lý do tại sao truyền đạm không chữa được thiếu máu:
- Sai nguyên nhân: Thiếu máu là tình trạng cơ thể bị thiếu hụt số lượng hồng cầu hoặc hemoglobin (chất vận chuyển oxy trong hồng cầu). Nguyên nhân phổ biến nhất gây thiếu máu là do thiếu Sắt (Fe), Vitamin B12, hoặc Acid Folic. Đây là các nguyên liệu chính để tủy xương sản xuất ra hồng cầu. Cơ thể không phải thiếu đạm (protein).
- Không giải quyết gốc rễ: Ngay cả khi bạn truyền đạm (acid amin), cơ thể cũng không thể sử dụng chúng để tạo ra hemoglobin nếu không có đủ Sắt. Giống như bạn có rất nhiều thợ xây (protein) nhưng lại không có gạch (sắt) để xây nhà (hồng cầu).
- Tóm tắt: Bạn mệt mỏi vì cơ thể thiếu máu (cần sắt, B12), chứ không phải vì thiếu đạm (trừ khi bạn bị suy dinh dưỡng nặng kèm theo).
Vậy khi bị thiếu máu nên truyền gì mới đúng?
Để biết chính xác “thiếu máu nên truyền gì”, bạn bắt buộc phải đến cơ sở y tế. Bác sĩ sẽ cho làm các xét nghiệm máu (như tổng phân tích tế bào máu, định lượng Sắt huyết thanh, Ferritin…) để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ thiếu máu.
Tùy thuộc vào kết quả, các phương pháp điều trị đúng bao gồm:
Trường hợp 1: Truyền Sắt
- Khi nào? Đây là giải pháp cho người bị thiếu máu thiếu sắt ở mức độ nặng, hoặc cơ thể không hấp thu được Sắt qua đường uống (do bệnh lý dạ dày, ruột), hoặc cần bổ sung một lượng sắt lớn một cách nhanh chóng theo chỉ định.
- Lưu ý: Truyền sắt phải được thực hiện tại bệnh viện để theo dõi sát các phản ứng dị ứng có thể xảy ra.
Trường hợp 2: Truyền Máu
- Khi nào? Đây là biện pháp cấp cứu, chỉ định khi tình trạng thiếu máu ở mức độ rất nặng (lượng hemoglobin giảm quá thấp), mất máu cấp (do tai nạn, phẫu thuật, xuất huyết…), đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
Trường hợp 3: Bổ sung B12/Acid Folic
- Khi nào? Nếu xét nghiệm xác định nguyên nhân thiếu máu là do thiếu hai vi chất này. Phương pháp bổ sung thường là qua đường uống hoặc tiêm bắp, hiếm khi cần truyền.
Còn truyền dịch (truyền nước biển)?
Việc truyền nước muối hay đường (truyền dịch) cũng không điều trị được bệnh thiếu máu. Bác sĩ chỉ chỉ định truyền dịch nếu cơ thể bạn bị mất nước (do sốt, tiêu chảy…) kèm theo, chứ không phải dùng nó để “bồi bổ” hay “tạo máu”.
>>Xem thêm: Người già có nên truyền đạm không? Lợi ích và 5 Nguy cơ NGUY HIỂM cần biết.
Khi nào cơ thể thực sự cần truyền đạm?
Truyền đạm (truyền acid amin) là một can thiệp dinh dưỡng đặc biệt, chỉ được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp nghiêm trọng như:
- Người bệnh bị suy dinh dưỡng nặng, cơ thể suy kiệt, không thể tự ăn uống qua đường miệng.
- Bệnh nhân sau các cuộc phẫu thuật lớn (đặc biệt là phẫu thuật đường tiêu hóa), đường ruột chưa thể hoạt động bình thường.
- Bệnh nhân bị bỏng nặng, mất protein qua các vết thương.
- Các trường hợp bệnh lý nặng (nhiễm trùng huyết, ung thư giai đoạn cuối…) cần hỗ trợ dinh dưỡng tích cực.
Nguy hiểm khôn lường khi tự ý truyền đạm tại nhà
Việc lạm dụng truyền dịch, truyền đạm (đặc biệt là tự ý truyền tại nhà hoặc các cơ sở không phép) tiềm ẩn rất nhiều rủi ro chết người:
- Sốc phản vệ: Đây là rủi ro nghiêm trọng nhất. Cơ thể có thể dị ứng với bất kỳ thành phần nào của dịch truyền, gây trụy tim mạch, suy hô hấp và tử vong nếu không được cấp cứu ngay lập tức.
- Nhiễm trùng: Quá trình đưa kim tiêm vào tĩnh mạch nếu không đảm bảo vô khuẩn tuyệt đối có thể đưa vi khuẩn vào máu, gây nhiễm trùng huyết.
- Quá tải tuần hoàn: Truyền dịch quá nhanh hoặc quá nhiều (đặc biệt ở người lớn tuổi, người có bệnh tim mạch, bệnh thận) có thể khiến tim bị quá tải, gây phù phổi cấp, suy tim.
- Rối loạn điện giải: Truyền dịch không đúng loại có thể gây mất cân bằng các ion (Natri, Kali…) trong máu, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh và tim.
Bị thiếu máu, mệt mỏi nên làm gì?
Nếu bạn có các dấu hiệu của thiếu máu (mệt, xanh xao, hay chóng mặt), hãy thực hiện các bước sau:
- Bước 1: Không tự ý mua thuốc bổ hay gọi dịch vụ truyền dịch tại nhà.
- Bước 2: Đến ngay cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ thăm khám và thực hiện xét nghiệm máu tìm nguyên nhân.
- Bước 3: Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ (thường là bổ sung viên sắt, B12, acid folic qua đường uống).
- Bước 4: Cải thiện chế độ ăn. Tích cực bổ sung các thực phẩm giàu Sắt (như thịt bò, gan động vật, trứng, hải sản, các loại rau lá xanh đậm) và thực phẩm giàu Vitamin C (cam, chanh, ổi, ớt chuông…) để giúp cơ thể hấp thu Sắt tốt hơn.
Kết luận
Quay trở lại câu hỏi “thiếu máu có nên truyền đạm không?”, câu trả lời dứt khoát là Không cho đại đa số các trường hợp. Thiếu máu cần được điều trị đúng nguyên nhân, phổ biến nhất là bổ sung Sắt, B12 và Acid Folic.
Truyền đạm, truyền dịch hay truyền sắt đều là các thủ thuật y tế phức tạp, cần được thăm khám và chỉ định nghiêm ngặt bởi bác sĩ tại cơ sở y tế có đủ điều kiện. Đừng bao giờ “truyền” bất cứ thứ gì vào cơ thể chỉ vì cảm thấy mệt mỏi.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
- Địa chỉ: 57 Hùng Vương, phường Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ (Phòng khám đa khoa Gia Phước chỉ có 1 cơ sở duy nhất ở địa chỉ này).
- Hotline/Zalo: 0966.332.352 (Tư vấn miễn phí và hỗ trợ đặt hẹn, chỉ đường tận tình).
- Thời gian làm việc: Từ 7h30 sáng đến 8h tối tất cả các ngày trong tuần từ thứ 2 đến chủ nhật, kể cả ngày lễ (KHÔNG NGHỈ TRƯA).
